Jak rozpocząć przygodę z ceramiką? Praktyczny przewodnik dla początkujących

Co to jest toczarnia i jak ją wykorzystać do tworzenia ceramiki?

Toczarnia to specjalistyczne urządzenie, które umożliwia precyzyjne formowanie gliny poprzez jej obracanie. Jest to jedno z podstawowych narzędzi używanych przez ceramików, zarówno amatorów, jak i profesjonalistów. Dzięki toczarni, proces tworzenia ceramiki staje się bardziej kontrolowany, a efekty pracy – wyjątkowo estetyczne. W tym artykule wyjaśnimy, czym dokładnie jest toczarnia, jak działa oraz jak można ją wykorzystać do tworzenia różnorodnych form ceramicznych.

Budowa toczarni i jej działanie

Toczarnia jest urządzeniem składającym się z kilku podstawowych elementów. Na jej powierzchni znajduje się wałek roboczy, który obraca się podczas pracy, umożliwiając formowanie gliny. Zwykle wałek ten jest napędzany silnikiem elektrycznym, ale spotyka się także modele ręczne. W zależności od producenta, toczarnie mogą mieć różne rozmiary i kształty, ale zasadniczo wszystkie służą temu samemu celowi: nadaniu glinie pożądanej formy poprzez jej obracanie i modelowanie rękami lub narzędziami. Obracanie gliny na toczarni pozwala uzyskać bardzo równe, symetryczne kształty, które są trudne do osiągnięcia w innych metodach pracy z ceramiką. W praktyce, proces rozpoczyna się od umieszczenia kulki gliny na obracającym się talerzu toczarni. Następnie artysta, korzystając z rąk oraz narzędzi, formuje glinę, kształtując ją w pożądany sposób. W trakcie obrotów toczarnia ułatwia równomierne rozprowadzanie materiału, co pozwala na precyzyjne nadanie kształtu oraz grubości ściankom tworzonego naczynia. Technika ta jest szczególnie popularna w produkcji filiżanek, kubków, misek i wazonów, ale także innych bardziej zaawansowanych form ceramicznych.

Rodzaje toczarni – jak wybrać odpowiednią?

Wybór odpowiedniej toczarni zależy od kilku czynników, takich jak doświadczenie ceramika, rodzaj pracy, jaką zamierza wykonać, oraz dostępna przestrzeń warsztatowa. Istnieją dwa główne typy toczarni: ręczne oraz elektryczne. Wybór między nimi jest często uzależniony od preferencji użytkownika. Toczarnia ręczna wymaga większej siły i zaangażowania w proces toczenia, ale pozwala na większą kontrolę nad pracą, szczególnie w przypadku początkujących ceramików. Z kolei toczarnia elektryczna oferuje większą wygodę, umożliwiając precyzyjne sterowanie prędkością obrotów, co może być szczególnie przydatne w pracy z bardziej skomplikowanymi projektami. Przy wyborze toczarni warto zwrócić uwagę także na jej rozmiar. Mniejsze toczarnie są bardziej kompaktowe i odpowiednie dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z ceramiką. Z kolei większe modele, z większymi powierzchniami roboczymi, mogą być wykorzystywane do tworzenia większych form, takich jak duże misy czy wazony.

Jak wykorzystać toczarnię do tworzenia ceramiki?

Wykorzystanie toczarni w procesie tworzenia ceramiki daje ceramikowi ogromne możliwości twórcze. Praca z tym urządzeniem wymaga jednak odpowiedniej techniki i cierpliwości. Oto kilka kroków, które pomogą Ci rozpocząć pracę z toczarnią:

• Przygotowanie gliny: Zanim zaczniesz pracować na toczarni, należy odpowiednio przygotować glinę. Powinna być ona elastyczna, ale nie zbyt mokra, aby nie rozlewała się podczas toczenia. Glina powinna być również pozbawiona powietrza, dlatego warto ją odpowiednio wyrabiać.
• Umieszczenie gliny na
  

Jakie narzędzia są niezbędne na początku przygody z ceramiką?

Rozpoczęcie przygody z ceramiką to fascynująca podróż, która może przynieść wiele satysfakcji i radości. Aby jednak w pełni cieszyć się tym procesem, warto zaopatrzyć się w odpowiednie narzędzia, które pozwolą Ci stworzyć piękne i trwałe dzieła. Na początku nie musisz inwestować w drogi sprzęt, ale kilka podstawowych akcesoriów, które ułatwią Ci pracę, jest absolutnie niezbędnych. W tym artykule przedstawimy zestawienie podstawowych narzędzi, które każdy początkujący ceramik powinien mieć w swoim warsztacie.

Podstawowe narzędzia do formowania gliny

Formowanie gliny to podstawowy etap pracy w ceramice, dlatego warto zacząć od odpowiednich narzędzi, które umożliwią Ci nadanie materiałowi odpowiedniego kształtu. Wśród podstawowych narzędzi do formowania gliny znajdują się:

• Wałek – niezbędny do wyrównywania i rozwałkowywania gliny na odpowiednią grubość. Jest to narzędzie, które pozwala uzyskać gładką powierzchnię, przygotowaną do dalszej obróbki.
• Łopatka ceramiczna – służy do precyzyjnego formowania gliny oraz wygładzania powierzchni. Jest to narzędzie, które pozwala na tworzenie detali w pracach ceramicznych.
• Koło garncarskie – dla bardziej zaawansowanych, ale także dla początkujących, którzy chcą spróbować tradycyjnego rzemiosła. Koło garncarskie pozwala na formowanie gliny poprzez jej obracanie, co umożliwia uzyskanie symetrycznych i eleganckich kształtów.
• Rękawice i narzędzia ochronne – praca z gliną może być brudząca, dlatego warto zaopatrzyć się w rękawice, które ochronią dłonie przed zabrudzeniem, oraz fartuchy ochronne.

Narzędzia do precyzyjnej obróbki detali

Gdy glina przybierze już pożądany kształt, przychodzi czas na jej dalszą obróbkę. Do tego etapu również potrzebujesz kilku narzędzi, które umożliwią Ci precyzyjne wykończenie pracy. Wśród nich wyróżnia się:

• Szczypce do ceramiki – narzędzie do precyzyjnego przycinania i cięcia gliny. Idealne do usuwania nadmiaru materiału oraz do tworzenia detali.
• Igły ceramiczne – używane do wycinania wzorów lub zdobień na powierzchni gliny. Igły pozwalają na precyzyjne i dokładne wykonanie detali, które stanowią ozdobę gotowego wyrobu.
• Szpachelka – przydatna do wygładzania i formowania powierzchni gliny. Idealna do robienia wzorów w glinie oraz do usuwania nierówności.

Narzędzia do suszenia i wypalania

Po zakończeniu formowania gliny, należy odpowiednio przygotować ją do suszenia, a później do wypalania w piecu. Do tego etapu przydadzą się następujące narzędzia:

• Suszarka do gliny – choć glina może schnąć naturalnie, użycie suszarki pozwala na szybsze uzyskanie odpowiedniej twardości, co jest istotne przed rozpoczęciem wypalania.
• Piecyk do wypalania ceramiki – to jedno z najdroższych narzędzi, ale dla każdego, kto chce pracować z ceramiką na poważnie, jest absolutnie niezbędny. Wypalanie ceramiki pozwala na utwardzenie wyrobów i nadanie im trwałości.

Podstawowe narzędzia do szkliwienia i dekorowania

Po wypaleniu ceramiki przychodzi czas na jej zdobienie i szkliwienie, co jest istotnym elementem w tworzeniu unikalnych prac ceramicznych. Do tych czynności również warto posiadać odpowiednie akcesoria:

• Pędzle i gąbki – używane do nakładania szkliwa na powierzchnię ceramiki. Wybór odpowiednich pędzli i gąbek pozwala na uzyskanie różnych efektów w pracy.
• Stempelki i narzędzia do grawerowania – służą do tworzenia wzorów i tekstur na powierzchni ceramiki. Dzięki nim możesz dodać swojej pracy oryginalności i niepowtarzalności.

Jak widać, rozpoczęcie przygody z ceramiką nie wymaga dużych inwestycji w drogi sprzęt, ale kilka podstawowych narzędzi zdecydowanie ułatwi Ci cały proces. Z odpowiednimi akcesoriami będziesz w stanie tworzyć piękne, unikalne dzieła, które staną się zarówno Twoją pasją, jak i źródłem satysfakcji.

Jak dbać o swoje dzieła ceramiczne po wypaleniu?

Po zakończeniu procesu wypalania ceramiki, Twoje dzieła zyskują nie tylko ostateczny kształt, ale także trwałość. Niemniej jednak, aby ceramika cieszyła Cię przez długi czas, wymaga odpowiedniej pielęgnacji. Dbanie o wypalone prace ceramiczne jest kluczowe, by zachowały swoje właściwości estetyczne i strukturalne. Poniżej znajdziesz kilka wskazówek, które pomogą Ci w utrzymaniu Twoich dzieł ceramicznych w doskonałej kondycji.

1. Ochrona przed uszkodzeniami mechanicznymi

Po wypaleniu ceramika staje się twarda, ale nie oznacza to, że jest niezniszczalna. Często zapominamy, że nasze dzieła mogą ulec zniszczeniu na skutek niewielkich uderzeń, upadków czy kontaktu z twardymi powierzchniami. Dlatego warto zachować szczególną ostrożność przy obchodzeniu się z ceramiką. Należy unikać gwałtownych zmian temperatury, które mogą prowadzić do pęknięć i odprysków, zwłaszcza w przypadku ceramiki o grubszych ściankach. Podczas transportu warto zastosować odpowiednie materiały ochronne, takie jak gąbki czy miękkie tkaniny, które będą amortyzować wstrząsy. Dla większych dzieł ceramicznych warto rozważyć specjalne pudełka ochronne lub opakowania, które zabezpieczą je przed uszkodzeniami.

2. Regularne czyszczenie dzieł ceramicznych

Regularne czyszczenie ceramiki jest niezbędne, aby zachować jej estetyczny wygląd. W zależności od użytej gliny oraz techniki dekoracyjnej, ceramika może wymagać różnego rodzaju pielęgnacji. Do najczęstszych zabrudzeń należą kurz, smugi czy plamy z wody. Z tego powodu zaleca się stosowanie miękkich ściereczek i łagodnych detergentów, które nie uszkodzą powierzchni dzieła. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie ceramiki nadają się do mycia w wodzie. Niektóre prace są pokryte szkliwem, które może wchłonąć wodę, prowadząc do pęknięć lub odbarwień. Dlatego, przed przystąpieniem do czyszczenia, warto upewnić się, że dany element jest odporny na wilgoć. W przypadku prac ceramicznych bez szkliwa, najlepiej używać suchej ściereczki lub pędzelka, aby usunąć kurz i drobne zanieczyszczenia.

3. Przechowywanie ceramiki – jak unikać uszkodzeń?

Odpowiednie przechowywanie ceramiki to jeden z najważniejszych aspektów dbania o nią. Aby uniknąć zarysowań, odprysków czy pęknięć, warto przechowywać dzieła w miejscach, które nie są narażone na przypadkowe uderzenia. Warto zainwestować w półki z odpowiednią przestrzenią, gdzie ceramika będzie miała wystarczająco dużo miejsca, by nie stykać się z innymi przedmiotami. Jeśli posiadasz dużą kolekcję, warto rozważyć ustawienie dzieł na miękkich podkładkach, które będą amortyzować ewentualne wstrząsy. Przechowując ceramikę, należy również unikać miejsc, które są narażone na zmiany temperatury i wilgotności. Nagłe skoki temperatury mogą prowadzić do pęknięć, a wilgoć sprzyja powstawaniu pleśni i grzybów, zwłaszcza w przypadku ceramiki niskotemperaturowej. Dlatego najlepsze będą suche, chłodne miejsca, w których nie występują duże zmiany warunków atmosferycznych.

4. Konserwacja i naprawa ceramiki – jak przywrócić życie uszkodzeniom?

Ceramika, choć trwała, może ulec uszkodzeniu podczas użytkowania lub transportu. Pęknięcia, odpryski czy uszkodzenia szkliwa to jedne z najczęstszych problemów, z którymi można się spotkać. Na szczęście istnieją techniki, które pozwalają przywrócić dziełom ich dawny wygląd. W przypadku drobnych pęknięć warto sięgnąć po specjalistyczne kleje do ceramiki, które pozwolą na skuteczną naprawę bez ryzyka dalszych uszkodzeń. Jeśli uszkodzenie dotyczy tylko powierzchni, można spróbować delikatnie zeszlifować zniszczoną część i na nowo pokryć ją szkliwem lub farbą ceramiczną. Należy jednak pamiętać, że takie naprawy mogą wpłynąć na wartość artystyczną i estetyczną dzieła, dlatego w przypadku cennych przedmiotów warto zwrócić się o pomoc do specjalistów zajmujących się konserwacją ceramiki.

najważniejszych zasad dbania o ceramikę po wypaleniu:

• Unikaj uszkodzeń mechanicznych i transportuj ceramikę w odpowiednich opakowaniach.
• Regularnie czyść dzieła, ale pamiętaj, aby dostosować metody czyszczenia do rodzaju ceramiki.
• Przechowuj ceramikę w odpowiednich warunkach, unikając wilgoci i ekstremalnych temperatur.
• W przypadku uszkodzeń skorzystaj z technik naprawczych lub poproś o pomoc specjalistę.

Przestrzegając tych prostych zasad, Twoje dzieła ceramiczne będą cieszyć oko przez długi czas. Pamiętaj, że ceramika to nie tylko materiał, ale także sztuka, która wymaga odpowiedniej troski. Dzięki odpowiedniej dbałości, Twoje dzieła mogą przetrwać pokolenia.

Jak pracować z piecem ceramicznym: podstawy wypalania

1. Wstęp do wypalania ceramiki: Kluczowe informacje

Praca z piecem ceramicznym jest jednym z najważniejszych etapów tworzenia ceramiki, który pozwala na trwałe utrwalenie kształtów i kolorów przedmiotów. Wypalanie ceramiki to proces, który wymaga precyzyjnego nadzoru, odpowiednich temperatur i właściwego podejścia, by efekt końcowy był satysfakcjonujący. Zrozumienie tego etapu pomoże Ci uniknąć typowych błędów i osiągnąć wysoką jakość swoich wyrobów. W tym artykule omówimy podstawy pracy z piecem ceramicznym, a także krok po kroku przedstawimy, jak najlepiej podejść do wypalania.

2. Rodzaje pieców ceramicznych

Na rynku dostępne są różne typy pieców ceramicznych, które różnią się zarówno rozmiarem, jak i technologią. Wybór pieca zależy od tego, jaką ceramiką zamierzamy się zajmować oraz jakie są nasze potrzeby. Wśród najczęściej spotykanych rodzajów pieców ceramicznych wyróżniamy:

• Piec elektryczny – jeden z najpopularniejszych wyborów, szczególnie dla amatorów. Jego obsługa jest stosunkowo prosta, a temperatura kontrolowana automatycznie. Jest to dobry wybór do wypalania mniejszych wyrobów, takich jak filiżanki czy talerze.
• Piec gazowy – zapewnia równomierne wypalanie i umożliwia kontrolowanie atmosfery wewnątrz pieca. Jest to opcja preferowana przez profesjonalnych ceramików, którzy potrzebują pieca do pracy na większą skalę.
• Piec węglowy – rzadziej używany, ale dający możliwość uzyskania unikalnych efektów, szczególnie w technice raku.

3. Przygotowanie ceramiki przed wypalaniem

Przed rozpoczęciem wypalania warto upewnić się, że Twoje wyroby są odpowiednio przygotowane do procesu. Zbyt wilgotne lub niewłaściwie suszone elementy mogą popękać w trakcie wypalania. Oto kilka kroków, które warto podjąć przed włożeniem ceramiki do pieca:

• Wysuszenie wyrobów – wszystkie wyroby ceramiczne muszą zostać dokładnie wysuszone, by pozbyć się nadmiaru wody, co zapobiega pękaniu. Czas suszenia zależy od grubości i rodzaju gliny, ale najczęściej trwa od kilku dni do tygodnia.
• Wygładzenie powierzchni – upewnij się, że powierzchnia ceramiki jest gładka, co pozwoli uzyskać lepszy efekt końcowy po wypalaniu.
• Sprawdzenie grubości – upewnij się, że wyroby mają równą grubość, ponieważ nierównomierna grubość może prowadzić do uszkodzeń podczas wypalania.

4. Proces wypalania: Etapy i temperatura

Wypalanie ceramiki to proces wieloetapowy, w którym kluczowe jest stopniowe podnoszenie temperatury. Należy pamiętać, że gwałtowne zmiany temperatury mogą spowodować pęknięcie ceramiki, dlatego należy zachować ostrożność. Poniżej przedstawiamy główne etapy wypalania:

4. 1. Pierwsze wypalanie (biskwitowanie)

Pierwszy etap wypalania nazywany jest biskwitowaniem i odbywa się w temperaturze około 900–1000°C. Celem tego etapu jest usunięcie całej wilgoci oraz utwardzenie ceramiki. Po zakończeniu tego etapu materiał staje się kruchy, ale zachowuje swoją formę. Warto pamiętać, że w tej fazie glina nie jest jeszcze odporna na wodę, dlatego należy ją odpowiednio zabezpieczyć.

4. 2. Wypalanie szkliwienia

Po zakończeniu biskwitowania, jeśli planujesz szkliwienie swoich wyrobów, należy je ponownie włożyć do pieca. Temperatura wypalania szkliwa wynosi zwykle od 1050°C do 1300°C, w zależności od rodzaju szkliwa, jakiego używasz. W tej fazie ceramika staje się odporna na wodę i inne czynniki zewnętrzne, a powierzchnia pokrywa się warstwą szkliwa, nadając przedmiotowi połysk i kolor. Jest to etap, który wymaga szczególnej uwagi, ponieważ czas trwania i temperatura mają ogromny wpływ na ostateczny wygląd wyrobów.

4. 3. Kontrola temperatury i czasu wypalania

Podczas wypalania niezwykle istotna jest kontrola temperatury w piecu. Większość pieców ceramicznych wyposażona jest w termometr, który pozwala na monitorowanie temperatury w czasie rzeczywistym. Ważne jest, aby temperatura była podnoszona stopniowo, aby uniknąć zbyt szybkiej zmiany ciepła, co może doprowadzić do uszkodzenia ceramiki. Warto także monitorować czas wypalania, aby nie przepalić swoich wyrobów i nie zniszczyć szkliwa. Właściwa kontrola obu tych parametrów jest kluczowa dla uzyskania satysfakcjonującego efektu.

5. Podstawowe zasady pracy z piecem ceramicznym

Podczas pracy z piecem ceramicznym warto pamiętać o kilku podstawowych zasadach, które zwiększą bezpieczeństwo i pomogą w uzyskaniu jak najlepszych rezultatów. Oto kilka wskazówek:

• Równomierne rozmieszczenie przedmiotów w piecu – Upewnij się, że wszystkie przedmioty są równomiernie rozmieszczone, aby ciepło rozchodziło się równomiernie. Unikaj stawiania przedmiotów zbyt blisko siebie, aby zapewnić odpowiednią cyrkulację powietrza.
• Stopniowe podnoszenie temperatury – Podczas wypalania nie należy gwałtownie zwiększać temperatury. Warto robić to stopniowo, aby nie uszkodzić przedmiotów.
• Bezpieczne otwieranie pieca – Po zakończeniu wypalania nie otwieraj pieca natychmiast, ponieważ nagła zmiana temperatury może spowodować pęknięcia w ceramice. Poczekaj, aż piec ostygnie do odpowiedniej temperatury.

Podstawowe techniki ceramiki: od toczenia do lepienia ręcznego

Ceramika to sztuka, która ma swoje korzenie w najstarszych cywilizacjach, a jej techniki są przekazywane z pokolenia na pokolenie. Współczesne podejście do tej dziedziny wciąż bazuje na tradycyjnych metodach, które pozwalają na tworzenie zarówno funkcjonalnych, jak i artystycznych przedmiotów. Dla osób, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z ceramiką, dwie główne techniki – toczenie i lepienie ręczne – stanowią doskonałą bazę do nauki. W poniższym artykule przyjrzymy się tym technikom z bliska, omawiając ich cechy, zalety oraz wyzwania, które mogą napotkać początkujący ceramicy.

1. Toczenie na kole garncarskim – klasyka ceramiki

Toczenie na kole garncarskim to jedna z najbardziej rozpoznawalnych i klasycznych technik ceramiki. Jest to proces, który pozwala na tworzenie symetrycznych, okrągłych form, takich jak misy, filiżanki czy wazy. Proces ten polega na uformowaniu gliny na obracającym się kole, które wprowadza w ruch materiał, umożliwiając nadanie mu pożądanej formy. Pierwszym krokiem jest odpowiednie przygotowanie gliny, która powinna być miękka i jednocześnie sprężysta, aby nie pękała podczas toczenia. Warto zwrócić uwagę na technikę centrowania gliny, która jest kluczowym elementem toczenia. Polega ona na równomiernym umiejscowieniu kawałka gliny na kole, co zapewnia stabilność w trakcie dalszej pracy. Po wyrównaniu gliny, ceramik formuje ją za pomocą palców, dłoni oraz narzędzi, takich jak noże czy szpatułki. Właściwa technika toczenia wymaga cierpliwości i precyzji, ponieważ nawet niewielkie błędy mogą prowadzić do deformacji formy.

Korzyści toczenia na kole:

• Precyzja – toczenie pozwala na uzyskanie bardzo dokładnych, symetrycznych kształtów.
• Wszechstronność – technika ta daje duże możliwości tworzenia różnorodnych form i rozmiarów naczyń.
• Estetyka – przedmioty wytoczone na kole charakteryzują się elegancką, gładką powierzchnią.

2. Lepienie ręczne – technika naturalna i intuicyjna

Lepienie ręczne to jedna z najstarszych i najbardziej intuicyjnych technik ceramiki, która pozwala na tworzenie unikalnych, ręcznie formowanych przedmiotów. W przeciwieństwie do toczenia, nie wymaga użycia koła garncarskiego, co sprawia, że jest doskonałą metodą dla osób, które dopiero zaczynają swoją przygodę z ceramiką. Lepienie ręczne polega na formowaniu gliny za pomocą rąk, palców oraz narzędzi, takich jak wałki czy deski. Podstawową techniką lepienia jest technika wałkowania, gdzie glina jest formowana w długie wałki, które następnie łączy się ze sobą, tworząc strukturę naczynia. Inną popularną metodą jest technika lepienia na placki, w której glina jest rozwałkowywana na cienkie, płaskie krążki, a następnie składa w odpowiedni kształt. Lepienie ręczne daje pełną swobodę w tworzeniu asymetrycznych i organicznych form, co jest dużą zaletą tej techniki.

Korzyści lepienia ręcznego:

• Swoboda twórcza – możliwość tworzenia niepowtarzalnych, indywidualnych form.
• Prostota – nie wymaga skomplikowanego sprzętu ani specjalistycznej wiedzy na początku nauki.
• Wrażenie organiczności – przedmioty wykonane tą metodą mają unikalny, często surowy charakter.

3. Kiedy wybrać toczenie, a kiedy lepienie ręczne?

Wybór techniki ceramiki zależy przede wszystkim od efektu, jaki chcemy uzyskać. Jeśli zależy nam na precyzyjnych, symetrycznych formach, takich jak kubki, filiżanki czy talerze, toczenie na kole garncarskim będzie najlepszym rozwiązaniem. Ta technika pozwala na dużą kontrolę nad kształtem, dzięki czemu osiągniemy perfekcyjnie gładkie powierzchnie. Z kolei lepienie ręczne jest idealnym rozwiązaniem, gdy pragniemy stworzyć bardziej złożone, asymetryczne formy, które wyróżniają się swoją indywidualnością. Lepienie daje możliwość pracy z różnymi teksturami i formami, co czyni ją techniką bardziej eksperymentalną i twórczą. Należy pamiętać, że lepienie jest także mniej technicznie wymagające, przez co jest świetnym wyborem dla początkujących ceramików, którzy dopiero uczą się pracy z gliną.

4. Połączenie obu technik – kreatywność bez granic

Choć toczenie na kole i lepienie ręczne to dwie odrębne techniki, nie muszą być one stosowane w izolacji. Wręcz przeciwnie – połączenie obu metod daje ceramikowi ogromne możliwości twórcze. Możemy na przykład wyciąć lub uformować podstawę naczynia na kole, a następnie wykorzystać lepienie ręczne do dodania dekoracji lub elementów ozdobnych, takich jak uchwyty czy dekoracyjne faktury. Takie połączenie technik pozwala uzyskać ciekawe efekty wizualne i estetyczne, które trudno byłoby osiągnąć jedynie przy użyciu jednej z metod. Warto eksperymentować z obydwoma technikami, łącząc je w różnych konfiguracjach. Daje to ceramikowi możliwość rozwijania swojej kreatywności i odkrywania nowych sposobów wyrażania siebie poprzez formowanie gliny.